Πέμπτη αιτία της τραγωδίας της πίστης είναι η ψευδοεπιστήμη και η ψευδοθεολογία.
Η ψευδοεπιστήμη εναντιώνεται στην πίστη, η ψευδοθεολογία στην επιστήμη.
Η ψευδοεπιστήμη παίρνει τις χειρότερες και πιο πρωτόγονες μορφές της
πίστης, τις τονίζει, τις παρουσιάζει γενικά ως πίστη, ασκεί την κριτική
της και τις απορρίπτει, τις αρνείται.
Η ψευδοθεολογία πάλι στρέφει την προσοχή της στην κατάχρηση των
επιστημονικών επιτευγμάτων και ανακαλύψεων, τις γενικεύει και προσπαθεί
ν' αρνηθεί την επιστήμη.
Τον προηγούμενο αιώνα (19ο) προχώρησε σημαντικά η πρόοδος των φυσικών
επιστημών και της τεχνολογίας. Οι σοβαροί άνθρωποι εκμεταλλεύτηκαν την
πρόοδο αυτή για να προχωρήσουν περισσότερο, ενώ οι ρηχοί και μη σοβαροί
την αρνήθηκαν. Ο εμπλουτισμός αυτός της επιστήμης έκανε τούς σοβαρούς
σοβαρότερους και τούς μη σοβαρούς λιγότερο σοβαρούς. Οι σοβαροί δεν
αντιλαμβάνονται την διπλή αλήθεια, την μια πού προέρχεται από την
επιστήμη και την άλλη πού προέρχεται από την πίστη, γιατί αισθάνονται
την αρμονία πού τις συνδέει.
