Ἡ Ἀκολουθία τῆς Ἀρτοκλασίας εἶναι μιὰ μικρὴ σχετικῶς ἀκολουθία ἡ ὁποία σύμφωνα μὲ τὸ Τυπικὸ ἀποτελεῖ μέρος τοῦ Μεγάλου Ἑσπερινοῦ τῶν Ἀγρυπνιῶν τῶν Δεσποτικῶν καὶ Θεομητορικῶν ἑορτῶν καὶ τῶν ἑορτῶν τῶν μεγάλων Ἁγίων, οἱ ὁποῖοι σύμφωνα μὲ μοναστηριακὰ Τυπικὰ ἑορτάζονται μὲ Ἀγρυπνία. Τελεῖται κατὰ τὴν ἀκρίβεια στὸ τέλος τοῦ Μεγάλου Ἑσπερινοῦ, ἀκόμα καὶ στὸ τέλος τοῦ Ὄρθρου ἢ τῆς Θείας Λειτουργίας ἢ καὶ αὐτοτελῶς.
Ἡ σύγχρονη λειτουργικὴ ἔρευνα ἔχει καταδείξει ὅτι ἕλκει τὴν καταγωγή
της ἀπὸ τὶς ἀρχαῖες ἀγάπες, τὰ κοινὰ δεῖπνα ποὺ τελοῦνταν κατὰ τὴν
ἑβδομαδιαία ἑσπερινὴ σύναξη τῆς Ἐκκλησίας. Συγκεκριμένα μετὰ τὴν
ἀποδέσμευση τῆς Θείας Εὐχαριστίας ἀπὸ τὸ δεῖπνο καὶ τὴν μεταφορά της
μετὰ τὴν ὀρθρινὴ (πρωϊνὴ) Ἀκολουθία παρέμεινε κάποια εὐλογία ἄρτου καὶ
οἴνου στὴν ἑσπερινὴ σύναξη τῶν Χριστιανῶν, ἡ ὁποία μάλιστα διέσωσε καὶ
τὸν ἀρχαῖο ὅρο «κλάσις τοῦ ἄρτου». Βεβαίως πρέπει νὰ τονισθεῖ ὅτι δὲν
ἀπετέλεσε ποτὲ μυστήριο αὐτὴ ἡ εὐλογία τοῦ ἄρτου καὶ τοῦ οἴνου.
Ἔχει ἐπίσης ἀποδειχθεῖ ἡ σχέση τῆς τελετῆς αὐτῆς μὲ τὰ νεκρόδειπνα, τὰ
ὁποῖα ἐλάμβαναν χώρα μετὰ τὴν κηδεία ἀλλὰ καὶ κατὰ τὴν τέλεση τῶν
μνημοσύνων τῶν κεκοιμημένων χριστιανῶν ὅπως ἐπίσης καὶ κατὰ τὶς μνῆμες
τῶν ἁγίων.
