Ο άγιος Φιλάρετος υπήρξε μία από τις
πιο διαπρεπείς μορφές της ρωσικής Εκκλησίας κατά τον 19° αιώνα.
Γεννήθηκε το 1782 από πατέρα ιερέα, στην πόλη Κολομνά κοντά στη Μόσχα
και το βαπτιστικό του ήταν Βασίλειος. Σε ηλικία εννέα χρόνων μπήκε στο
τοπικό ιεροδιδασκαλείο και συνέχισε τις σπουδές του στην ιερατική σχολή
που ήταν προσαρτημένη στη Λαύρα της Αγίας Τριάδος του αγίου Σεργίου.
Όντας εξαίρετος μαθητής στις αρχαίες γλώσσες, όπως και στη θεολογία και
την ποίηση, ο νεαρός ιεροσπουδαστής επέπεσε στην αντίληψη ενός συχνού
επισκέπτη στη Λαύρα, του μητροπολίτη Μόσχας Πλάτωνα, ο οποίος και τον
πήρε υπό την προστασία του. Παρά τα προσόντα του, ο Βασίλειος παρέμενε
ευσεβής, ήρεμος και σεμνός και ήταν αγαπητός από όλους. Αποφοίτησε
πρώτος στην τάξη του και προσελήφθη αμέσως για να διδάξει αρχαία
ελληνικά (τα οποία έγραφε και μιλούσε με ευχέρεια) και εβραϊκά. Σύντομα
διορίσθηκε ιεροκήρυκας στη Λαύρα και καθηγητής Ρητορικής, αφού ήταν
ένας εξαίρετος ρήτορας που γνώριζε πώς να μεταδίδει στις ψυχές τη φλόγα
του έρωτα της αρετής.
Ο ευεργέτης του, μητροπολίτης Πλάτων,
θεωρούμενος ο ίδιος μέγας θεολόγος και ρήτορας, έγραψε γι’ αυτόν: «Όσο
για μένα, γράφω σαν άνθρωπος, εκείνος όμως γράφει σαν άγγελος».
